Huiselijk geweld & Kindermishandeling

Wet verplichte meldcode huiselijk geweld & kindermishandeling

Sinds 2013 is de Wet verplichte meldcode huiselijk geweld en kindermishandeling van kracht. Die wet houdt in dat alle organisaties die werken met kinderen en volwassenen een meldcode moeten implementeren en  het gebruik, kennis over huiselijk geweld en kindermishandeling te bevorderen onder de professionals. Het doel van de meldcode is professionals te helpen eerder en beter te handelen als zij vermoeden dat een gezinslid thuis mishandeld, verwaarloosd of seksueel misbruikt wordt. Uit onderzoek weten we namelijk dat professionals die met een meldcode werken drie keer vaker en sneller stappen zetten dan professionals die geen meldcode gebruiken. Deze stappen leiden niet per definitie tot een melding. 

De Meldcode in de praktijk

De meldcode zet je in bij (een vermoeden van)  huiselijk geweld of kindermishandeling. Het gaat hierbij om vermoedens van fysiek geweld, van psychisch of seksueel geweld en vermoedens van verwaarlozing. De stappen van de meldcode helpen de professionals om daar zorgvuldig en doortastend mee om te gaan. Daarvoor is het nodig dat professionals voldoende kennis over huiselijk geweld en kindermishandeling hebben en goed uit de voeten kunnen met de meldcode.

 

Als organisatie kun je de professionals ondersteunen door:

  • de meldcode goed en duidelijk te beschrijven, goed vindbaar voor medewerkers en een aantal zaken procesmatig in te regelen in ICT systemen
  • hen te trainen in het signaleren en handelen rondom alle vormen van huiselijk geweld én
  • aandachtsfunctionaris(sen) te benoemen voor implementatie en borging van de meldcode en voor coaching en ondersteuning van de professionals.
  • aandachtsfunctionaris(sen) te trainen in hun taak/rol rondom de meldcode.
  • de meldcode structureel op de agenda te zetten.

 

Lumora Training & Advies ondersteunt organisaties in het implementeren en borgen van de meldcode door samen te onderzoeken hoe de meldcode op dit moment is ingeregeld en hoe vindbaar/werkbaar de meldcode is voor medewerkers. Aan de hand van een checklist en actielijst stel ik een implementatie- en opleidingsadvies op voor de organisatie hoe zij de meldcode goed kan implementeren en borgen. 

Wist je dat?

Uit recent onderzoek (Prevalentiemonitor Huiselijk Geweld en Seksueel grensoverschrijdend gedrag, WODC&CBS, 2024) is gebleken dat 9% van de bevolking van 16 jaar en ouder (1,3 miljoen) in Nederland te maken hebben met één of meerdere vormen van huiselijk geweld. Ongeveer 7% heeft aangegeven dat ze structureel, dus (bijna) dagelijks, wekelijk of maandelijks slachtoffer waren van één of meerdere vormen van huiselijk geweld. De laatste schattingen zijn dat er ongeveer 127.000 kinderen per jaar slachtoffer zijn van kindermishandeling.

Vormen

Er zijn verschillende vormen van huiselijk geweld en kindermishandeling. Het gaat om kindermishandeling (waaronder ook getuige zijn van huiselijk geweld), (ex)-partnergeweld, ouder(en)mishandeling, seksueel misbruik en schadelijke traditionele praktijken zoals genitale verminking, huwelijksdwang en ander eergerelateerd geweld. Wanneer er gesproken wordt over huiselijk geweld verwijst de term 'huiselijk' naar de relatie tussen dader en slachtoffer en niet zozeer naar de locatie waar het plaatsvindt. Het gaat vaak om (naaste) familie, een (ex)partner of huisvriend. 

Uit de Prevalentiemonitor van 2024 komt naar voren dat ongeveer 870.000 mensen slachtoffer is geworden van psychisch geweld zoals intimidatie, kleineren of (dwingende) controle. Ongeveer 530.000 mensen zijn in de afgelopen 12 maanden slachtoffer geweest van fysiek geweld waarbij ze gewond zijn geraakt of verwond dreigden te worden waarbij soms ook wapens werden gebruikt. Ongeveer 205.000 mensen zijn slachtoffer geworden van seksueel geweld.

Gevolgen

De gevolgen van huiselijk geweld en kindermishandeling kunnen voor zowel de korte en lange termijn tot ernstige problemen leiden. Van directe fysieke schade tot een verhoogd risico op lichamelijke en psychische ziekten zoals PTSS, depressie, verslaving, suïcidaliteit, eetproblemen en psychosomatische klachten. Ook ontstaan er veel relatieproblemen later bij slachtoffers van huiselijk geweld en kindermishandeling. 

Er zijn verschillende onderzoeken dat het hebben van een belast verleden het liefdevol opvoeden van eigen kinderen bemoeilijkt. Naar schatting stelt ongeveer 30% van de ouders die zelf mishandelt zijn, hun eigen kinderen bloot aan mishandeling (intergenerationele overdracht). Daarnaast beschrijft Mark Wolyn (pionier in het baanbrekende onderzoek naar overerfbaarheid van familietrauma) in zijn boek 'Het is niet met jou begonnen' (2024) dat er inmiddels een aanzienlijk aantal onderzoeken zijn waaruit blijkt dat traumatische ervaringen van ouders de genen kunnen aantasten en de gen-expressie en stresspatronen van hun (klein)kinderen kunnen beïnvloeden. 'Trauma heeft de macht om teruggrijpend op het verleden nieuwe slachtoffers te claimen' - verslavingspsychiater David Sack.

Herkennen

Burgers, (aanstormende) professionals en vrijwilligers die werkzaam zijn in de verschillende beroepssectoren zoals in het onderwijs, binnen politie & justitie, de jeugdzorg, in de kinderopvang/peuterspeelzaal/BSO, (school)maatschappelijk werk, ziekenhuizen, huisartsenposten, (geestelijke) gezondheidszorg, gezinshulpverlening, WMO-consulenten, medewerkers van woningbouwcoöperaties e.a. zijn belangrijk in het signaleren en aanpakken van de verschillende vormen van huiselijk geweld. Het blijkt dat professionals signalen niet altijd (h)erkennen en/of niet weten wat ze moeten doen. Zo kan het gebeuren dat huiselijk geweld jaren kan doorgaan, met alle gevolgen van dien; generatie op generatie. Het wordt ook wel een verborgen epidemie genoemd omdat de gevolgen zeer ernstig en langdurig ontwrichtend zijn.